W ostatnich latach, w kontekście pandemii COVID-19, pojawiło się wiele badań dotyczących repurposing istniejących leków. Jednym z takich środków jest fluoksetyna, selektywny inhibitor zwrotnego wychwytu serotoniny (SSRI), który wykazuje działanie przeciwwirusowe w badaniach in vitro. Nowe badania, w tym badanie PLATCOV, dostarczają istotnych informacji na temat skuteczności fluoksetyny w leczeniu wczesnych objawów COVID-19. W artykule tym przedstawiamy wyniki badania, które miało na celu ocenę aktywności przeciwwirusowej fluoksetyny w warunkach klinicznych.
Wprowadzenie do badania fluoksetyny w kontekście COVID-19
Fluoksetyna, znana głównie jako lek przeciwdepresyjny, zyskała zainteresowanie jako potencjalny środek terapeutyczny w leczeniu COVID-19. Wcześniejsze badania sugerowały, że leki z grupy SSRI mogą zmniejszać ryzyko hospitalizacji i śmierci u pacjentów z COVID-19. W kontekście rosnącej liczby przypadków COVID-19, istnieje potrzeba skutecznych, dostępnych i przystępnych cenowo terapii. Badanie PLATCOV miało na celu ocenę skuteczności fluoksetyny w przyspieszaniu usuwania wirusa SARS-CoV-2 u pacjentów z wczesnymi objawami COVID-19.
Metodologia badania PLATCOV
Badanie PLATCOV to otwarte, wieloośrodkowe, randomizowane badanie kontrolowane, które prowadzone było w Tajlandii, Brazylii, Pakistanie i Laosie. W badaniu uczestniczyli dorośli pacjenci w wieku od 18 do 50 lat, u których wystąpiły wczesne objawy COVID-19 (objawy trwające krócej niż 4 dni). Pacjenci zostali przydzieleni do jednej z jedenastu grup terapeutycznych, w tym do grupy otrzymującej fluoksetynę (40 mg/dobę przez 7 dni) lub grupy kontrolnej bez podawania leku. Głównym punktem końcowym badania była ocena wskaźnika oczyszczania wirusa z gardła do 7. dnia. W badaniu wzięło udział 271 pacjentów, z czego 120 otrzymało fluoksetynę, a 151 nie otrzymało żadnego leku.
Wyniki badania: ocena skuteczności fluoksetyny
W analizie głównej, wskaźniki oczyszczania wirusa u pacjentów przyjmujących fluoksetynę były zgodne z niewielkim wzrostem w porównaniu do grupy kontrolnej (15% wzrost; 95% przedział wiarygodności: -2 do 34%). Nie zaobserwowano zgonów ani hospitalizacji w żadnej z grup. Czas ustępowania objawów i gorączki nie różnił się istotnie między grupą fluoksetyny a grupą kontrolną, chociaż tylko jedna czwarta pacjentów miała gorączkę na początku badania. Fluoksetyna była dobrze tolerowana, nie odnotowano poważnych działań niepożądanych, a jedynie jeden przypadek działania niepożądanego o stopniu 3 w grupie interwencyjnej.
Analiza wirusologiczna i tolerancja leku
W badaniu zarejestrowano 4772 pomiarów wirusów w 266 pacjentach. W modelu liniowym pacjenci przyjmujący fluoksetynę mieli o 15% (95% CrI: -2 do 34%) szybszy średni wskaźnik oczyszczania wirusa w ciągu 7 dni w porównaniu do grupy kontrolnej. Mediana oczyszczania wirusa wynosiła 14,0 godziny w grupie fluoksetyny i 14,9 godziny w grupie kontrolnej. W analizie podgrupy, w której uwzględniono tylko dane z pierwszych 5 dni po randomizacji, efekty były znacznie większe: 26% (95% CrI: 5-50%) w modelu liniowym.
Dyskusja: znaczenie wyników badania
Ogólnie, wyniki badania sugerują, że fluoksetyna ma słabą aktywność przeciwwirusową w warunkach in vivo, chociaż istnieje wysoki stopień niepewności. Nie stwierdzono istotnych różnic w czasie ustępowania objawów między grupami, co sugeruje, że fluoksetyna nie spełnia wymagań dla skutecznego leczenia COVID-19. Mimo że fluoksetyna wykazuje pewne działanie przeciwwirusowe, jej efektywność jest znacznie niższa niż w przypadku innych dostępnych leków przeciwwirusowych, takich jak nirmatrelwir w połączeniu z rytonawirem.
Wnioski i przyszłe kierunki badań
Podsumowując, fluoksetyna może mieć słabą aktywność przeciwwirusową w leczeniu wczesnego COVID-19, jednakże w kontekście dostępnych i skutecznych terapii, jej zastosowanie w leczeniu COVID-19 w obecnej chwili wydaje się mało prawdopodobne. Warto jednak prowadzić dalsze badania, aby lepiej zrozumieć potencjalną rolę fluoksetyny, szczególnie w kontekście pacjentów wysokiego ryzyka, którzy nie mają dostępu do innych terapii.
Bibliografia
Jittamala Podjanee, Boyd Simon, Schilling William H.K., Watson James A., Ngamprasertchai Thundon, Siripoon Tanaya, Luvira Viravarn, Batty Elizabeth M., Wongnak Phrutsamon, Esper Lisia M., Almeida Pedro J., Cruz Cintia, Ascencao Fernando R., Aguiar Renato S., Ghanchi Najia K., Callery James J., Singh Shivani, Kruabkontho Varaporn, Ngernseng Thatsanun, Tubprasert Jaruwan, Madmanee Wanassanan, Suwannasin Kanokon, Promsongsil Amornrat, Hanboonkunupakarn Borimas, Poovorawan Kittiyod, Potaporn Manus, Srisubat Attasit, Loharjun Bootsakorn, Taylor Walter R.J., Qamar Farah, Kazi Abdul Momin, Beg M. Asim, Chommanam Danoy, Vidhamaly Sisouphanh, Chotivanich Kesinee, Imwong Mallika, Pukrittayakamee Sasithon, Dondorp Arjen M., Day Nicholas P.J., Teixeira Mauro M., Piyaphanee Watcharapong, Phumratanaprapin Weerapong, White Nicholas J. and Usher A.D.. Antiviral efficacy of fluoxetine in early symptomatic COVID-19: an open-label, randomised, controlled, adaptive platform trial (PLATCOV). eClinicalMedicine 2025, 80(), 693-704. DOI: https://doi.org/10.1016/j.eclinm.2024.103036.
